We vermijden best dat er tegenstrijdige signalen of adviezen komen en stemmen graag met elkaar af om de exit en relance goed te laten verlopen.” Met die gedachte in het achterhoofd zit Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA), ook bevoegd voor Cultuur, samen met ministers van alle Belgische bestuursniveaus om te bespreken hoe de cultuursector opnieuw kan worden opgestart.
Samen met de horeca wordt de cultuursector het zwaarst getroffen door de lockdown van de afgelopen maanden. Culturele evenementen als theatervoorstellingen en concerten werden als eerste geannuleerd en zullen als laatste weer worden opgestart. Voorlopig heeft de Nationale Veiligheidsraad in haar exitplan enkel perspectief kunnen bieden aan de musea, die vanaf 18 mei onder strikte voorwaarden de deuren weer mogen openen.
Dat leidt tot frustratie in het veld. In een open brief aan de federale regering vragen een kleine 300 Belgische kunstenaars onder meer “buitengewone maatregelen die een inkomen garanderen voor iedereen die kan aantonen regelmatig artistieke activiteiten te verrichten, voor de volledige duur waarin de crisis van invloed is en totdat we onze normale activiteiten kunnen hervatten”. De brief werd onder anderen ondertekend door filmmakers Jean-Pierre en Luc Dardenne, choreografe Anne Teresa De Keersmaeker, theaterdirecteur Milo Rau en muzikante Angèle.
Vlaams minister-president Jan Jambon, bevoegd voor Cultuur, komt samen met zijn collega's om de toestand van de cultuursector te bespreken.Beeld Tim Dirven
De vraag is welke beslissingen er uit de bus vallen op de Interministeriële Conferentie Cultuur. Daar wil Vlaams cultuurminister Jambon met zijn Franstalige collega Bénédicte Linard (Ecolo) en de Duitstalige cultuurminister Isabelle Weykmans (PFF) “de violen stemmen” over mogelijke steunmaatregelen en een exitplan. Ook de Brusselse en de federale regering schuiven mee aan tafel. Tekenen present: premier Sophie Wilmès (MR), minister voor Werk Nathalie Muylle (CD&V), minister voor Financiën Alexander De Croo (Open Vld) en minister voor Wetenschapsbeleid David Clarinval (MR).
Cultuur is een regionale bevoegdheid, maar zaken als het kunstenaarsstatuut, het recht op een (tijdelijke) werkloosheidsuitkering en de tax shelter voor culturele projecten zijn federale materie. Het maakt het opstellen van een exitplan met de nodige steunmaatregelen er niet eenvoudiger op. De cultuurconferentie moet dat vereenvoudigen. “In Vlaanderen zijn we bezig met de opstart van een noodfonds, maar wat gebeurt er op federaal vlak? Het idee is om een overzicht van de plannen op de verschillende niveaus te krijgen”, zegt Jambon bij monde van zijn woordvoerder, “en om blinde vlekken te vermijden”.
CULTUURCHEQUES
De vergadering zal een uur duren en niemand wil op de zaken vooruitlopen. “Het is nu te vroeg om over concrete data of specifieke maatregelen te spreken”, zegt Bénédicte Linard. Ook op het kabinet-Jambon is men voorzichtig. “Deze conferentie is vooral bedoeld als voorbereiding op de Nationale Veiligheidsraad.” Al zal de concrete uitwerking waarschijnlijk pas klaar zijn voor de daaropvolgende Veiligheidsraad, klinkt het.
Uit verschillende hoeken worden voorstellen gelanceerd om de sector te steunen. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez deed in Le Soir dit weekend de partijplannen voor de cultuursector uit de doeken. Liggen op tafel: een tijdelijke opheffing van het verbod op de cumul van auteursrechten en een werkloosheidsuitkering, de mogelijkheid om een werkloosheidsvergoeding te krijgen voor toekomstige contracten die zijn afgesprongen en een aanpassing van het kunstenaarsstatuut, dat volgens Bouchez “coherenter moet worden”. De MR-voorzitter lanceerde het idee om het systeem van maaltijdcheques uit te breiden naar de cultuursector: cultuurcheques zouden het kunstenveld, na de heropstart, een duwtje in de rug kunnen geven.
Recent diende Evita Willaert, federaal parlementslid voor Groen, een wetsvoorstel in om kunstenaars te voorzien van een solidariteitsinkomen ter grootte van een werkloosheidsvergoeding. Kunstenaars, die vaak met tijdelijke contracten werken, kunnen nu niet vaak een beroep doen op tijdelijke werkloosheid: daarvoor moet je een contract van drie opeenvolgende maanden kunnen voorleggen.
UITZONDERINGSTOESTAND
Vooraleer er van een herneming van het culturele leven sprake kan zijn, moeten eerst activiteiten zonder publiek kunnen worden opgestart. Het gaat dan onder meer om repetities en muziekopnames. Maar ook daarvoor durven de bevoegde ministers geen datum voorop te stellen. Kunstenaars zelf durven dat wel. “Om het voortbestaan van de culturele sector te verzekeren dient u een uitzonderingstoestand af te roepen vóór het begin van de zomer, die voortduurt tot wij onze normale activiteiten kunnen hervatten”, leest de open brief.
Het blijft voorlopig onduidelijk hoe zwaar de economische schade is in de sector. “We zijn nog volop bezig met dat in kaart te brengen, maar kunnen daar nog geen concreet getal op plakken”, zegt Jambons woordvoerder. Uit statistieken van de Economic Risk Management Group, die de economische impact van de crisis berekent, blijkt dat ruim een op de vier organisaties in de cultuur- en entertainmentsector een faillissement vreest.
